TA ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ
TA ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Η αρχαία ελληνική τραγωδία έχει δύο σταθερές.
Η πρώτη της σταθερή είναι ο Μύθος της – με όλη την περιεκτικότητα της αρχέτυπης πλοκής – και με όλη την ιδεολογική ή απλή επέμβαση που κάνει ο τραγικός αλλοιώνοντας αυτό που ο μύθος κρατάει σταθερό και παραδοσιακό.
Ο μύθος λοιπόν με την σημαντικότητα του – την προύπάρχουσα και την προκύπτουσα στα χέρια του τραγικού – είναι ένα ιερό δεδομένο της Τραγωδίας.
Η δεύτερη σταθερή είναι η Γλώσσα της – με όλη την περιεκτικότητα και την σημαντικότητα που έχουν οι λέξεις αυτές καθ’αυτές γενικά – και με όσα η δυνατότητα της γλώσσας οργανώνει, πλουτίζει και αναδύει σε έκφραση και ποίηση.
Η γλώσσα λοιπόν είναι το άλλο ιερό δεδομένο της τραγωδίας.
ΜΥΘΟΣ
(Βασικές Πηγές)
Οι Βασιλικοί Οίκοι. Πολλοί μύθοι αναφέρονται στην ίδρυση και ανάπτυξη των μεγάλων βασιλικών οίκων της Θήβας, του Άργους, της Κρήτης.
Τα Ομηρικά Έπη. Θέματα από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.
Οι μύθοι των θεών-ανθρώπων. Πολλοί μύθοι αναφέρονται στην θεά Δήμητρα, την κόρη της Περσεφόνη, στον θεό των θεών στον Δία, καθώς επίσης οι μύθοι του Διονύσου, του Απόλλωνα κ.λ.π.
Οι περισσότερες εορταστικές εκδηλώσεις οι οποίες στην αρχαία Ελλάδα είχαν θρησκευτική μορφή και αναφέρονται κυρίως στην λατρεία του Διονύσου.
Άλλες Πηγές
Υπάρχουν και άλλες πηγές που έπαιξαν σημαντικό ρόλο ως προς τη θεματουργία στην αρχαία ελληνική τραγωδία, όπως:
-
Κύπρος
-
Αιθιοπία
-
Δαναΐδες
-
Μύθοι του Ηρακλή
-
Ο Πόλεμος της Τροίας
-
Ο πιο όμορφος μύθος που ζωντανεύει μέχρι σήμερα, που ακτινοβολεί και στην ξένη λογοτεχνία, ο Μύθος του Προμηθέα.
ΓΛΩΣΣΑ
Χωρίς αμφιβολία η γλώσσα αποτελεί τον δεύτερο σημαντικό παράγοντα όσον αφορά στην ανάπτυξη του αρχαίου ελληνικού θεάτρου.
Διαπιστώνουμε από τους παπύρους και τα αρχαία ελληνικά κείμενα ότι η πρώτη γλώσσα στην Ελλάδα αποτελείται από 87 σύμβολα που περιέχουν σύμφωνα και φωνήεντα. Παρομοιάζει με το σύστημα της συντετμημένης γραφής. Αργότερα τα Φοινικικά γράμματα αποτέλεσαν τα θεμέλια της ελληνικής γλώσσας αλλά και της λατινικής. Οι Έλληνες όμως ανέπτυξαν περισσότερο την γλώσσα αυτή πριν από τον 8ο αιώνα π.Χ. Γι’αυτό και τα Ομηρικά έπη, η γλώσσα δηλαδή που χρησιμοποίησε ο Ομηρος αποτελούν την πρώτη γλωσσική πηγή του αρχαίου ελληνικού θεάτρου.
Παρ’όλα αυτά έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη αρχαίων ελληνικών κειμένων καθώς και λογοτεχνικών πριν από το 1600 π.Χ. έως το 1200 π.Χ. Η γλώσσα αυτή ανακαλύφθηκε επάνω στα πήλινα αγγεία στο ναό της Κνωσού.
Επίσης, οι αρχαίοι Έλληνες τραγικοί στηρίχθηκαν και σε ομαδικά τραγούδια και ποιήματα που αποτελούνταν από στροφές, όπως τα ποιήματα του Συμεωνίδη και του Πινδάρου. Αν και ο Συμεωνίδης θεωρείται σπουδαιότερος ποιητής από τον Πίνδαρο, εν τούτοις, ο τελευταίος επικράτησε περισσότερο έξω από τα σύνορα της Ελλάδας ιδιαιτέρως στην Ρώμη, Αλεξάνδρεια, Σικελία και Κύπρο.
Ο Πίνδαρος γεννήθηκε το 522 π.Χ. στην Θήβα. Καταγόταν από μια αριστοκρατική οικογένεια στην Βοιωτία. Έμαθε ποίηση και λογοτεχνία στην Αθήνα και έμεινε πιστός στο θεό Απόλλωνα και στους άλλους τοπικούς θεούς της Βοιωτίας. Θεωρούνταν πάντοτε μεγάλος κρίκος του αρχαίου ελληνικού θεάτρου και της ελληνικής ποίησης με το εξωτερικό και αναγνωρίστηκε ως ο μεγαλυτερος ποιητής όλων των εποχών.
Στα ποιήματά του αναδεικνύεται η ανθρώπινη τρυφερότητα αλλά και η ανθρώπινη αδυναμία μπροστά στη δύναμη και τη δόξα των θεών.