Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Modern Egyptian Literature
الأدب المصري المعاصر
Για να μελετήσουμε την σύγχρονη αιγυπτιακή λογοτεχνία πρέπει να γνωρίσουμε τα μεγάλα ( σπουδαία ) γεγονότα , τα οποία επηρέασαν τη ζωή του λαού.
Η πραγματική λογοτεχνία είναι αυτή που αποτελεί καθαρό καθρέφτη ήρεμης αντανάκλασης της ζωής του λαού αυτού και των συνθηκών του. Από τα σημαντικότερα γεγονότα είναι η έναρξη της γαλλικής εκστρατείας στην Αίγυπτο στα τέλη του 18ου αιώνα και η επιρροή της στον αιγυπτιακό λαό οποίος ήταν πνιγμένος κάτω από το βάρος της οθωμανικής διακυβέρνησης από τον 16 αιώνα .
Ξεκίνησε η γαλλική εκστρατεία στην Αίγυπτο υπό την αρχηγία του Ναπολέοντα Βοναπάρτη το 1798 και παρέμεινε για τρία χρόνια.Τότε άρχισε ο μεγάλος αγώνας για την ελευθερία του αιγυπτιακού λαού με επικεφαλή το << Συμβούλιο των Ευγενών >> που αποτελούνταν από την τάξη των μορφωμένων , οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονται από το Αλ - Αζχαρ , το οποίο ήταν κάστρο αντίστασης.
Σε αυτό το διάστημα ήρθαν στην Αίγυπτο μερικοί Γάλλοι επιστήμονες , ειδικοί στις ιστορικές και στις φυσικές επιστήμες αλλά και στα μαθηματικά με σκοπό να βοηθήσουν στην ιδρυση της επιστημονικής αιγυπτιακής ακαδημίας όμως ο Ναπολέων ίδρυσε βιβλιοθήκη και ένα μεγάλο τυπογραφείο που τύπωνε με αραβικά γράμματα για πρώτη φορά στην Αίγυπτο .
Ο Μοχαμεντ Αλί κυβέρνησε την Αίγυπτο ως ο πρώτος ιδρυτής του σύγχρονου αιγυπτιακού κράτους και ήταν εύκολη για αυτόν η δημιουργία μεγάλης αυτοκρατορίας παρά την ελληνοαλβανικής καταγωγής του.
Πραγματοποίησε την διασύνδεση με την Ευρώπη , η οποία συνέβαλλε στην αναγέννηση της πολιτικής ζωής της Αιγύπτου δια μέσου της αποστολής αιγυπτίων επιστημόνων στην Ευρώπη και οι ερευνητικές αποστολές στην Γαλλία.
Αργότερα άρχισε για πρώτη φορά η δημιουργία του κράματος του αιγυπτιακού και του ευρωπαίου πολιτισμού . Επίσης Ολοκληρώθηκε η ίδρυση ξένων εταιρειών στην Αίγυπτο και άνοιξε σχολεία για την διδασκαλία ξένων γλωσσών .
Στην εποχή του σουλτάνου Σαιντ ιδρύθηκε το μέγαρο της Όπερας και η Βασιλική Βιβλιοθήκη. Έπειτα ιδρύθηκε το πρώτο σχολείο για την διδασκαλία των κοριτσιών και σε αυτό τον τομέα έγινε η επιστήμη και επίσης η κουλτούρα της Αιγύπτου μια αποκλειστική ιδιοκτησία των πλούσιων και των ευγενών .
Στην εποχή εκείνη του σουλτάνου Ισμαήλ , ολοκληρώθηκε η διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ η οποία μίκρυνε τις αποστάσεις ανάμεσα στην Δύση και την Ανατολή .
Στην εποχή αυτή εμφανίστηκαν σπουδαίες προσωπικότητες στο χώρο της επιστημής και της λογοτεχνίας ανάμεσα στους οποίους ο Ρεφαα Ταχταουι, ο Αλί Μουμπαρακ και ο Μοχαμεντ αλ Φαλακι οι οποίοι προσπάθησαν να υπερασπιστούν την θεμελίωση της πολιτιστικής κίνησης στην Αίγυπτο και συνέβαλλε στην εμφάνιση εφημερίδων ανάμεσα στις οποίες
* Η εφημερίδα της Πατρίδας
* Η εφημερίδα της Αιγύπτου
Αυτοί ήταν οι λόγοι που οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησης του Νομπαρ το 1879. Επειτα ξεκίνησε η επανάσταση του στρατού υπό τον στρατηγό Αχμέτ Αοραμπι εναντίον των Τούρκων στην εποχή του σουλτάνου Ταουφικ το έτος 1882.
Έτσι αναγκάστηκε ο Τούρκος σουλτάνος να ζητήσει την βοήθεια των Άγγλων για να αντιμετωπίσει το επαναστατικό κίνημα στην Αίγυπτο. Από αυτή τη στιγμή έγινε η Αίγυπτος κατεχόμενη από την μεγάλη Βρετανία παρόλο που υπήρχαν εγγόνια της οικογένειας του Μοχαμεντ Αλί η οποία κυβέρνησε την Αίγυπτο στηριζόμενη στην ξένη εξουσία που κατείχε τα πιο σημαντικά κυβερνητικά αξιώματα .
Όμως το πατριωτικό κίνημα συνέχιζε να εμφανίζεται στην εποχή του σουλτάνου Αμπας του 2ου και ήταν ιδιαίτερα δραστήριο το όποίο αντιπροσώπευε ο αθάνατος πολιτικός Μουσταφά Καμελ ο οποίος εξέδιδε την εφημερίδα < Η σημαία > ( 1899) κι άρχιζε να γράφει λογοτεχνικά και ρητορικά άρθρα εναντίον της κατοχής όπως :
< Αν δεν ήμουν Αιγύπτιος , Θα προτιμούσα να είμαι γέννημα και θρέμμα της Αιγύπτου >
Ο Μουσταφά Καμελ επισκεφτηκε ευρωπαϊκές χώρες για να υποστηρίξει την υπόθεση της Αιγύπτου εναντίον της κατοχής.
Έπειτα συνέβη το γνωστό περιστατικό του Ντανσουαι , το έτος 1906 όπου πέθαναν άγγλοι αξιωματικοί οι οποίοι κυνηγούσαν περιστέρια στο χωριό αυτό χτυπημένοι από θερμοπληξία. Νόμιζαν οι Άγγλοι ότι τους σκότωσαν οι κάτοικοι του χωριού και έφεραν κρεμάλες και τότε σκότωσαν τους κάτοικους του χωριού. Σαν αποτέλεσμα δημιουργήθηκε το πολιτικό κίνημα του σααντ Δαγλουλ το οποίο επιβεβαίωσε το ρόλο των μορφωμένων στο πατριωτικό κίνημα της Αιγυπτου κι έτσι το πατριωτικό πολιτικό κίνημα της Αιγύπτου ανάγκασε την Αγγλία να εκδώσει την ανακοίνωση της 28ης Φεβρουάριου 1922 με την οποία κράτησε δικαίωμα της Αιγύπτου στην υπόθεση του Σουδάν
Παρόλα αυτά συνέχισε το πατριωτικό κίνημα ώσπου υπέγραψε η Αγγλία την συνθήκη του 1936. Και όμως δεν πραγματοποίησε τον σκοπό του και παρέμεινε η Αίγυπτος στην φωτιά της επανάστασης μέχρι που ήρθε η επανάσταση της 23ης Ιουλίου το 1952 από τον αιγυπτιακό στρατό υπό την αρχηγία του προέδρου Γκαμαλ αμπντ Ελ Νασερ και έτσι έφυγε ο τελευταίος Τούρκος Βασιλιάς από την Αίγυπτο και αργότερα η Αίγυπτος απόκτησε την ανεξαρτησία της από την Αγγλία το 1954 .
Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ
Υπάρχουν στην αιγυπτιακή λογοτεχνία δυο τάσεις:
* Η αραβική τάση
* Η δυτική τάση ( ευρωπαική )
Υπάρχουν στην αιγυπτιακή λογοτεχνία δω και αιώνες δυο ρεύματα: το αραβικό και το ευρωπαϊκό.Από την μια μεριά το αραβικό ρεύμα αντιπροσωπεύεται από το Αλ αζχαρ (το ανώτατο θρησκευτικό και εκπαιδευτικό ίδρυμα του Ισλάμ ) το οποίο διαφύλαξε τον Ισλαμικό και τον Αραβικό θησαυρό εναντίον της σκληρής οθωμανικής διακυβέρνησης για 4 αιώνες που έκλεισαν διάφορες σχολές και εμπόδισαν την μόρφωση και την εκπαίδευση του αιγυπτιακού λαού .
Παρόλα αυτά παρέμεινε το Αλ - Αζχαρ ως φάρος που εξέπεμπε τις ακτίνες μόρφωσης και παιδείας στο απλό λαό της Αιγύπτου.
Και έτσι κατάφεραν οι Τούρκοι , η Αγγλική κατοχή συν τον βασιλιά τηςς Αιγύπτου να καταστρέψουν τις γόνιμες δυνατότητες,και σταμάτησε την άνοδο του αιγυπτιακού λαου και έφτασε η στασιμότητα και η ακινησία που ήταν πραγματική αιτία για την μεγάλη πτώση της Αιγύπτου.Σπάνια βρίσκουμε κάποιον να γνωρίζει τα Πρώτων Πατέρων της φιλοσοφίας όπως ο Αλ- Φαραμπι ή οι κοινωνιολόγοι στοχαστές όπως ο Ιμπν Χαλντουν κ.α
Επίσης η λογοτεχνική ζωή είχε σταματήσει τελείως . Έτσι φτάνει εποχή της στασιμότητας να μοιάζει με την εποχη την οποια αντιμετώπισε η Ευρώπη πριν την γέννηση του Χριστού μέχρι την εποχή της Αναγέννησης παρά ότι η Ευρώπη στηρίχθηκε στον ελληνικό θησαυρό και στην αρχαία ελληνική σκέψη .
Αργότερα αναπτύχθηκε η πνευματική ζωή στην Ευρώπη παρά τον αγώνα από την μια μεριά ανάμεσα στην ευρωπαϊκοί φιλοσοφία η οποία στηριζόταν στην ελληνική φιλοσοφία και από την άλλη στην χριστιανική φιλοσοφία και σκέψη.
Μέχρι που εμφανίστηκε το κίνημα των Προτεσταντών το οποίο συνέβαλλε τελικά στην ανακάλυψη της Αμερικής , στην ανεξαρτησία της και στην εξάπλωση της Ελευθέριας του πνεύματος .
Βασιζόταν αυτό στην κριτική για κάθε τι είτε προερχόταν από την θρησκεία είτε όχι.
Επίσης άσκησαν κριτική στη αρχαία φιλοσοφία και ιδρύθηκε από αυτούς μια νέα φιλοσοφία την οποία εισηγήθηκε ο Ντεκαρτ σε επιστημονικά Θεμέλια .
Έπειτα η φυσική φιλοσοφία και η φιλοσοφία των επιστήμων μαζί με άλλες νέες επιστήμες εμφανίστηκαν χωρίς να διακόψουν τη σχέση της Ευρώπης με την ελληνική φιλοσοφία και την ρωμαϊκή νομοθεσία που συνέβαλλαν τελικά στην εμφάνιση θρησκευτικών πολιτικών και κοινωνικών επαναστάσεων από τις οποίες σπουδαιότερη από αυτές είναι η Γαλλική Επανάσταση.
Όταν ξεκίνησε η εκστρατεία του Ναπολέοντα Βοναπάρτη έδωσαν προσοχή οι Αιγύπτιοι για μια άλλη ζωή στην Ευρώπη, επίσης συγκεντρώθηκε παρόλα αυτά η επιθυμία στις καρδιές των Αιγυπτίων μαζί με την επιθυμία του Μοχαμεντ Αλί να γίνει η Αίγυπτος ένα σύγχρονο κράτος, και επίσης να φτάσει ο στρατός της Αιγύπτου στο επίπεδο των ευρωπαϊκών κρατών .
Επομένως ιδρύθηκε η σχολή ευελπίδων και βιομηχανικά και ιατρικά ινστιτούτα πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια. Κι κατά την διάρκεια της εποχής του Μοχαμεντ Αλί εμφανίσθηκε για πρώτη φορά άνοδο της πνευματικής ζωής στην χώρα.
Η κλασσική παράδοση η οποία διαφυλάσσεται στο Αλ- Αζχαρ μαζί με τις ευρωπαϊκες επιστήμες ηταν τα πρώτα θεμέλια στο νέο οικοδόμημα του σύγχρονου αιγυπτιακού κράτους .
Βεβαίως είναι εύκολη η αντιγραφή των γνωστών επιστήμων από την Δύση στην Ανατολή. Σχετικά όμως με την λογοτεχνία είναι ιδιαίτερα δύσκολη επειδή κάθε έθνος εκφράζει την συνείδηση του βάση τα ήθη , τα έθιμα , την θρησκεία και την πίστη του στο Θεό και στον άνθρωπο .
Για αυτό το λόγο ο Μοχάμεντ Αλί έστειλε το 1826 μεγάλες αιγυπτιακές αποστολές νέων Αιγυπτίων επιστημόνων με επικεφαλής τον Ραφαα αλ Ταχταουι οι οποίοι κατανόησαν την ζωή στην Ευρώπη διάμεσου της καλλιτεχνικής και της επιστημονικής προόδου . Κι επέστρεψαν στην Αίγυπτο όπως επέστρεψε ο Ραφαα αλ Ταχταουι ο οποίος συμμετείχε στο επιστημονικό μεταφραστικό κίνημα για πρώτη φορά με σκοπό την μεταφορά των ευρωπαϊκών γνώσεων στην Ανατολή .
Επίσης ο Μοχαμεντ Αλί είχε την ανάγκη να ιδρύσει Σχολή Γλωσσών, μια Σχολή για την διδασκαλία των Ξένων Γλωσσών για αυτό διόρισε τον Ρέφαα ως διευθυντή σε αυτή την νέα σχολή . Λίγο αργότερα αναπτύχθηκε το Μεταφραστικό Τμήμα το έτος 1842 και ο ίδιος ο Ραφαα ανέλαβε την προεδρία .
Συνεχίστηκε το μεταφραστικό τμήμα με σκοπό την μεταφορά των επιστημών από τότε έως την εποχή του Σουλτάνου Σαιντ και του σουλτάνου Ισμαήλ μέχρι που η λογοτεχνία έγινε κράμα της αιγυπτιακής και αραβικής και ευρωπαϊκής κουλτούρας .
Η Γαλλική νομοθεσία ήταν ένα θεμέλιο από τα θεμέλια του συνταγματικού χάρτη της χώρας.
Αργότερα ιδρύθηκαν πανεπιστήμια και πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια σχολεία έπειτα ιδρύθηκε σχολείο για θηλέων . Έπειτα βελτιώθηκε ο διάλογος ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Ευρώπη στην εποχή που άνοιξε η διώρυγα του Σουέζ και ιδρύθηκαν τράπεζες και μεγάλες ξένες εταιρίες.
Με την άνοδό της πορείας της Αιγύπτου αναπτύχθηκε η επιστημονική και η πολιτιστική ζωή κι εξοπλιστικέ με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό .
Δυστυχώς αισθάνθηκαν οι δάσκαλοι της κουλτούρας και της εκπαίδευσης στο Αλ - Αζχαρ μοναξιά ( απομόνωση ) εξαιτίας αυτού του προοδευτικού κινήματος.
Τότε ο Αλί Μουμπαρακ ίδρυσε την Σχολή της Αραβικής Φιλοσοφίας η οποία εξειδεκειβοταν στην διδασκαλία των ξένων γλωσσών για πρώτη φορά στην ιστορία της Αιγύπτου . Και κατόρθωσε μαζί με άλλους που εκπροσώπησαν τον νέο προοδευτικό κίνημα να στηρίξουν την σχολή και την εξέλιξη του , πράγμα το οποίο είχε αρνηθεί το Αλ - Αζχαρ. Για αυτό απλουστεύθηκε η αραβική γλώσσα διάμεσου της προσπάθειας να ενσωματωθεί η δυτική γλώσσα των επιστήμων και της λογοτεχνίας στην Αίγυπτο .
Στο τέλος του 19ου αιώνα μετανάστευσαν στην Αίγυπτο μερικοί συγγραφές και επιστήμονες από το Λίβανο και την Σύρια καθώς και χριστιανικές σχολές και ιεραποστολές από την Ευρώπη και την Αμερική που συνέλαβαν τελικά στην γνώση του θεάτρου με πρωτεργάτη τον Σελίμ- ΑλΝάκας. Την ίδια εποχή αυξήθηκε η μεταφραστική κίνηση και με την παρουσία του Μοχαμεντ Οθμαν Γκαλαλ και οι σύντροφοι του να μεταφράσουν έργα του Μολιέρου επισης και ο Ναγκιμπ Χενταντ παρουσίαση την μετάφραση σχεδόν όλα τα έργα του Κορνί και του Σαίξπηρ.
Ομως ο Σουλεϊμάν αλ - Μποστάνι παρουσίασε την μετάφραση της Ιλιαδας του Όμηρου στην αραβική γλώσσα. Και γέμισε η κεντρική βιβλιοθήκη της Αιγύπτου με μεταφρασμένα βιβλία λογοτεχνικά , επιστημονικά και άλλα σπουδαία βιβλία .
Η αγγλική κατοχή στην Αίγυπτο ( στον 20ο αιώνα ) ήταν πάντοτε ενάντια στην πνευματική και πολιτική ανάπτυξη στην χώρα , παρόλο που συγκεντρώθηκαν πολλές φιλανθρωπίες για την ίδρυση του πρώτου αιγυπτιακού πανεπιστημίου το έτος 1908 στο οποίο δίνονταν διαλέξεις σχετικά με τη λογοτεχνία, ιστορία, φιλοσοφία
Σπουδαίοι ευρωπαίοι καθηγητές όπως Γκουέντι και Ναλίτο ξεκίνησαν διαλέξεις στο νέο αιγυπτιακό πανεπιστημιο .
Σιγά - σιγά άρχισε η αιγυπτιακή πολιτιστική κίνηση να ανθίζει ξανά με πρωτεργάτες τον Μουσταφά Καμελ , Σααντ Δαγλουλ, τον Κασεμ Αμιν και τον Λοτφι ΕλΣαιντ . Αργότερα στάλθηκαν αιγύπτιοι επιστήμονες και ερευνητές με επικεφαλής τον Δρ. Τάχα Χουσειν ο οποίος σπούδασε στο Μομπελιε και αργότερα στην Σορβόννη της Γαλλίας το 1919 .
Επίσης κατόρθωσαν ο Λοτφι Σαιντ, ο Ταχα Χουσειν, και ο Ιμπραημ Αλ- Μαζνι να παρουσιάσουν μαζί μια δυναμική συλλογική λογοτεχνική κίνηση που στηρίζεται στο ευρωπαικό πνεύμα με σκοπό να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του πνευματικού και επαναστατικου κινηματος εναντίον των Άγγλων και εν τέλει στην εποπτεία της αιγυπτιακής κυβέρνησης.
Ιδρύθηκε για πρώτη φορά στο Πανεπιστήμιο Καιρου το 1925 η φιλολογική σχολή , η ιατρική, η νομική, η γεωμετρία , η γεωργική , η εμπορική , και η κτηνιατρική. Τότε έφερε η αιγυπτιακή κυβέρνηση επιστήμονες από όλους τους τομείς της επιστήμης
για την διδασκαλία στο Αιγυπτιακό Πανεπιστήμιο μεχρι που έφτασε η ώρα που εμφανίστηκε μια γενιά αιγυπτιων και επιστημόνων και καθηγητών .
Με αυτό το νέο πνεύμα συνέβαλλαν οι καθηγητές στον συγκερασμό μεταξύ της δυτικής και της ανατολικής λογοτεχνίας με την εμφάνιση του Μανφαλούτι και του Ραφαα .
Σε μια προσπάθεια για την αλλαγή και τον πρόοδο ζήτησε το Πανεπιστήμιο Αλ - Αζχαρ να διδάσκονται ξένες γλώσσες στους φοιτητές του, ως μια θαυμάσια προσπάθεια για προσσέγγιση μεταξύ της ανατολής και της δυτικής λογοτεχνίας η όποια έδωσε νέα δύναμη στην σύγχρονη ιστορία της Αιγύπτου .
Εκείνη την εποχή ολοκληρώθηκε η ίδρυση της σχολής της μουσικής και της δραματικής σχολής .
Και ζήτησε ο πρύτανης της αραβικής λογοτεχνίας καθηγητής Τάχα Χουσειν να είναι η διδασκαλία ελεύθερη για όλους τους Αιγυπτίους όπως το νερό και ο αέρας. Δηλαδή για τους απλους ανθρώπους του λαού και τις φτωχές οικογένειες και ιδιαίτερα στην επαρχία.
Σε αυτόν τον τομέα εισήχθη η επαρχιακή εκπαίδευση στην Αίγυπτο και λάμπουν οι ακτίνες της επιστήμες και της λογοτεχνίας στα αιγυπτιακά πανεπιστήμια στην επαρχία. Επίσης ιδρύθηκαν μεταφραστικοί συγγραφικοί και εκδοτικοί σύλλογοι και μεταφράστηκαν πολλά έργα από τα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, ρωσικά και τα ελληνικά στην αραβική γλώσσα.Έτσι ολοκληρώθηκε η ίδρυση της πρωταρχικής δυναμικής βάσης για την αιγυπτιακή παιδείας και λογοτεχνίας με πρωτεργάτες τον Σαουκι , τον Σουκρι , τον Αακαντ , Αλ μαζνι , τον Λοτφι αλ Σαιντ , τον Τάχα Χουσειν , τον Χικαλ , τον Ταουφικ Αλ Χακιμ και άλλους
Η ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ , ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΚΑΙ
Η ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Η Ευρώπη γνώρισε την τυπογραφία τον 15ο αιώνα όταν εκτύπωναν οι ευρωπαίοι βιβλία ακόμη και στα αραβικά έως τον 16ο αιώνα . Οι Τούρκοι κατόρθωσε να μεταφέρουν την τυπογραφία στην Τουρκία τον 18ο αιώνα . Όμως η Αίγυπτος γνώρισε την τυπογραφία κατά την διάρκεια της εκστρατείας του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο. Την χρησιμοποίησε για την έκδοση βιβλίων και εφημερίδων και όταν εγκατάλειψε η γαλλική εκστρατεία την Αίγυπτο την πήρε μαζί της .
Για αυτό αποφασίσε ο Μοχαμεντ Αλί ο κυβερνήτης της Αιγύπτου , να ιδρύσει τυπογραφείο στο Μπουλακ .
Κατά την διάρκεια της πορείας εξαπλώθηκε η τυπογραφία στο Καιρό , στην Αλεξάνδρεια και σε άλλες πόλεις . Και τυπώθηκαν σπουδαία βιβλία όπως το βιβλίο < < Καλιλα και Ντομνα >> του Ιμπν Αλ Μουκαφα και άλλα βιβλια του Χαφεζ ,
επίσης και για τον Ιμπν Χαλντουν και άλλων.
Ακόμη τυπώθηκαν τα ποιήματα του μεγάλου Άραβα ποιητή Αμπι Ταμάμ , του Αμπι Ναουας και του Αλ μουταναμπι . Την ίδια εποχή τυπώθηκαν στην Ευρώπη πολλά αραβικά βιβλία των οριεντακιστων τα οποία διάβασαν οι Αιγύπτιοι και ήταν γραμμένα σε απλή γλώσσα και περιέχον επιστημονικές και λογοτεχνικές σκέψεις .
Έτσι μπορούμε να πούμε ότι τα αρχαία βιβλία τα οποία τυπώθηκαν μαζί με τα αλλά αραβικά βιβλία που τυπώθηκαν στην Ευρώπη είναι αυτά που συντέλεσαν στην ανάσταση της αιγυπτιακής σκέψης .Ομως η μεγάλη λογοτεχνικά διαμάχη μεταξύ των
συντηρητικών και των προοδευτικών συνεχίζεται μέχρι σήμερα !
Εν πάση περίπτωσιν η τυπογραφεία ήταν σπουδαίος παράγοντας στην έμπνευση του αιγυπτιακού πνεύματος και στρην σκέψη του αιγυπτιακού λαου .
Έπειτα τυπώθηκαν χιλιάδες βιβλία που στην διάθεση του λαού ( πλούσιοι και φτωχοί ) . Κι έτσι το βιβλίο ήταν στην διάθεση όχι μόνο για την αριστοκρατική τάξη αλλά και για τους δημοκρατικούς σιγά σιγά έγινε δικαίωμα του Αιγύπτιου πολίτη .
Επίσης ο Αλί Μουμπαρακ το έτος 1870 ίδρυσε την κεντρική αιγυπτιακή βιβλιοθήκη η οποία άνοιξε τις πύλες τις για όλης τους πολίτες.
Αργότερα άρχισε να εμφανίζεται οι πολιτικές εφημερίδες όπως
* < Κοιλάδα του Νείλου>του Αμπνταλα Αμπι Ελ Σαυντ
* < Η Βόλτα των Ιδεών > του Μοχαμεντ Οθμαν Χελαλ και του Ιμπραημ ελ- Μαουλχι
* < Ανεκδοτα >
* < Κλαμματα >
* < Η περιπλάνηση > του Αμπνταλα ελ Ναντιμ, του Αμπου Ναζαρα και του Γιακουμπ Σανουα
Αργοτερα εμφανιστηκε η εφημεριδα < Αίγυπτος > του λογοτέχνη Ασχακ , η οποία έκφρασε την επιθυμία των Αιγυπτίων για την αλλαγή και διόρθωση θρησκευτικά θέματα στον οποίο εργαζόταν ο Γκαμαλ ελ ντιν ελ Φαγανι. Και ο ιμάμης Μοχαμεντ Αμπντοχ με την εμφάνιση της εφημερίδας του < οι πυραμίδες > , Αργότερα άρχισε το εθνικό κίνημα εν ανθιά κατά τη κατοχική δύναμη διαμέσου της εφημερίδας που εξέδωσε ο Σεΐχης Αλί Γιουσεφ < ο υποστηρικτής > και με την εφημερίδα < Το Λαβαρο >.
Αργότερα με την εφημερίδα < Η Εφημερίδα > που εκπροσωπησε το πνεύμα του κόμματος ΄ < Η Πατρίδα >
Κι εμφανίστηκαν πολυάριθμα περιοδικά εβδομαδιαία και μηνιαία και τα σημαντικότερα από αυτά ήταν :
* Το Βουνο
* Η Ημισελινος
* Η Εβδομαδιαια Πολιτικη
* Οι Πληροφοριες
έτσι καταφεραν αυτές οι εφημεριδες και τα περιοδικα να ζωντανεψουν τον πνευματικό θησαυρό την σκεψη με πρόσφορα γεγονότων των επιστήμων και των φιλοσοφικών δογμάτων πλάι σε πολιτικά και οικονομικά θέματα .
Τότε άρχισε η επικοινωνία του πλήθους από τον λαό χωρίς δυσκολίες και με απλότητα και ευκολία στην γλώσσα και παραμένουν αυτές οι εφημερίδες ως σήμερα εκφράζοντας με πίστη τις απαιτήσεις των πολιτών. . .
Κι οι σημαντικότερες από αυτές είναι :
* < Οι Πυραμίδες >
* < Τα Νέα >
* < Η Δημοκρατία >
* < Η Αντιπροσωπεία >
* < Η Κοινή Γνώμη > .
Αυτό συνέβαλλε στην εμφάνιση μιας τάξης μεγάλων δημοσιογράφων όπως ο :
Μοχαμεντ Χασνεν Χαικαλ, Μοχάμεντ Ταμπαα Μουσταφά,και Αλί Αμιν,Ανις Μανσουρ,Αχσαν Αμπντελ Κουντους,Ναγκιμπ Μαχφουζ, Γιαχα Χακκι,Γιουσεφ Ιντρις,Γκαλιλ Αλ Μπανταρι,Φεκρι Αμπαζα, Χουσειν Φαχμι .